2022
Szczepy wzorcowe
Microbiologics
Szczepy wzorcowe to czysta kultura mikroorganizmu, która posiada charakterystyczne właściwości fizjologiczne, morfologiczne i biochemiczne.
Wskazówki dotyczące stosowania referencyjnych kultur testowych mikroorganizmów:
- sprawdzanie właściwości wzrostowych pożywek;
- walidacja metod kontroli jakości;
- walidacja i weryfikacja przydatności metod badawczych;
- testy obciążeniowe.
Wykaz definicji związanych ze szczepem wzorcowym:
- Szczep referencyjny– mikroorganizm uzyskany bezpośrednio z uznanej kolekcji, zdefiniowany co najmniej do rodzaju i gatunku, i opisany zgodnie z jego charakterystyką.
- Kultura macierzysta - zestaw odrębnych, identycznych hodowli uzyskanych przez pojedynczy przesiew szczepu referencyjnego zarówno w laboratorium jak i od dostawcy.
- Kultura robocza – hodowla szczepu kontrolnego do rutynowego codziennego użycia.
Źródła szczepów wzorcowych drobnoustrojów.
Szczepy wzorcowe można uzyskać z następujących kolekcji międzynarodowych:
- ATCC American Type Culture Collection Uniwersytet Boulevard, Manassas, USA
- C.I.P Collection de Bactèris de I’Institut Pasteur, France
- NCTC National Collection of Type Cultures central Public Health Laboratory London
- NCIMB National Collection of Industrial and Marine Bacteria, Great Britain
- I.P. Collection Nationale de Culture de Microorganismes (C.N.C.M.), France
- NCPF National Collection of Pathogenic Fungi London School of Hygiene and Tropical Medicine, Great Britain
- IMI International Mycological Institute Bakcham, Great Britain
- CCM Czech Collection of Microorganisms, Brno
- VKM All Russian Collection of Microorganisms, Puschino
- NRRL Agricultural Research Service Culture Collection, USA
- DSMZ Deutsche Sammlung von Mikroorganismen und Zellkulturen GmbH, Braunschweig Przechowywanie szczepów kontrolnych mikroorganizmów
Szczepy wzorcowe przechowuje się w stanie liofilizowanym, w postaci zamrożonej, w pożywce z krioprotektantem lub w pożywce do przechowywania.
Pozyskanie szczepów kontrolnych mikroorganizmów
Aby uzyskać kultury robocze, wysiew przeprowadza się z hodowli macierzystej uzyskanej od dostawcy lub przechowywanej w własnym banku organizmów. Po ożywieniu szczepu na właściwej dla niego pożywce stałej inkubowanej w odpowiednich warunkach sprawdza się czystość kultury, a następnie przesiewa w celu uzyskania świeżej hodowli roboczej. Ponieważ drobnoustroje po pierwszym pasażu mają zmniejszoną żywotność, zaleca się stosowanie kultur z drugiego lub trzeciego pasażu jako kultur roboczych.
W przypadku braku wzrostu na pożywce stałej, kulturę posiewa się na odpowiednią pożywkę płynną.
Sprawdzanie kultur szczepów kontrolnych
Hodowlę szczepu kontrolnego wyhodowanego na agarze odżywczym sprawdza się wizualnie pod kątem czystości wzrostu i morfologii kolonii, a jęśli zachodzi taka potrzeba, również pod kątem charakterystycznych cech biochemicznych. W przypadku wykrycia zanieczyszczenia zużytą probówkę z subkulturą próbki referencyjnej należy zniszczyć.
Metody oceny jakości pożywek hodowlanych
Ocenę jakości pożywki testowej według kryteriów mikrobiologicznych przeprowadza się metodą jakościową lub ilościową.
Wybór metody kontroli zależy od rodzaju pożywek i celów kontroli (czułość, specyficzność, selektywność itp.).
Lista wymaganych szczepów kontrolnych jest podana w certyfikacie dla pożywki lub jest określona w normie ISO 11133, lub z w normie dla konkretnej metodyki badań.
Kryteria mikrobiologiczne jakości pożywki
Na podstawie wzrostu szczepów kontrolnych na testowanej pożywce można ocenić następujące kryteria mikrobiologiczne jakości pożywki:
• wygląd kolonii
• tempo wzrostu;
• żyzność pożywki;
• selektywność (dla pożywek selektywnych);
• specyficzność, czyli występowanie cech wyróżniających drobnoustroje docelowe od flory towarzyszącej
• wielkość stref zahamowania wzrostu wokół krążków z antybiotykami do kontroli pożywek oraz jakość krążków z antybiotykami dla metody dyfuzyjno-krążkowej do określania wrażliwości drobnoustrojów na antybiotyki.
Interpretacja wyników oceny jakości pożywki
Stosując jakościową metodę kontroli pożywki hodowlanej, ocenia się szybkość wzrostu, wielkość kolonii, morfologię kolonii oraz obecność innych cech charakterystycznych dla szczepu kontrolnego, takich jak hemoliza, pigment itp.
Przy ocenie jakości nieselektywnych metod ilościowych czułość (wydajność) pożywki powinna wynosić co najmniej 70%. Na podłożach selektywnych czułość podłoża na drobnoustroje docelowe powinna wynosić co najmniej 50-70% (w zależności od rodzaju podłoża), a wzrost drobnoustrojów innych niż docelowe powinien być częściowo lub całkowicie zahamowany.