Aktualności

Podstawowe wyposażenie laboratorium – co obejmuje?

Zaplanowanie i założenie laboratorium to poważna, kosztowna i dość trudna w realizacji inwestycja. W pomieszczeniu, w którym będzie ono funkcjonować, muszą znajdować się odpowiednie instalacje, a także elementy zapewniające bezpieczeństwo podczas przeprowadzania doświadczeń i badań. Równie ważne jest wyposażenie laboratorium – w arsenał niezbędnych akcesoriów, narzędzi i infrastrukturę meblową.

Elementarne wyposażenie laboratorium i odpowiednie przystosowanie pomieszczenia

W niektórych laboratoriach poddaje się analizie niebezpieczny materiał badawczy, a w innych przeprowadza się doświadczenia, opracowuje się skład nowych produktów. W obu tych przypadkach w pomieszczeniach tego typu musi znaleźć się odpowiednia infrastruktura meblowa oraz urządzenia, elementy, które zapewnią badaczom wysokie standardy bezpieczeństwa.

Wyposażenie laboratorium – meble

Meble wybierane do takiego pomieszczenia muszą spełniać surowe normy. Wymaga się, aby miały one klasę higieniczności E1. Ponadto w związku z tym, że w laboratoriach prowadzi się badania z wykorzystaniem substancji, które często są żrące i mogą być groźne dla otoczenia, to meble – a zwłaszcza blaty robocze – muszą być odporne na intensywne działanie kwasów i zasad.

Umeblowanie w takich pracowniach powinno być:

• ergonomiczne – sprawdzają się meble o zaokrąglonych krawędziach;

• dostosowane do specyfiki przeprowadzanych w nich badań – wysokość mebli z blatem musi być dopasowana pod kątem tego, czy laborant będzie przy nich siedział, czy stał;

• odpowiednio rozmieszczone – należy zachować odpowiednią odległość pomiędzy stanowiskami roboczymi, co jest ważne zarówno ze względu na komfort, jak i bezpieczeństwo załogi laboratorium.

Podstawowe meble w wyposażeniu laboratorium

W laboratorium muszą znaleźć się szafki, stoliki, blaty robocze, stanowiska do mycia. Powinny być one wyprodukowane z określonych materiałów, a w tym np. z ceramiki, stali nierdzewnej, laminatu lub żywicy epoksydowej. Oprócz tego w laboratoriach wykorzystuje się również wózki służące m.in. do transportu próbek poddawanych badaniom. Muszą być one wyposażone w elementy zabezpieczające.

Wyposażenie laboratorium – urządzenia zapewniające odpowiednie warunki w pomieszczeniu

Załodze pracowni laboratoryjnej bezpieczeństwo zapewniają m.in.:

• dygestoria – to profesjonalny wyciąg laboratoryjny, który kształtem przypomina przeszkloną szafkę. Zadaniem tego urządzenia jest zapobieganie unoszeniu się w pomieszczeniu oparów czy gazów, które mogłyby być szkodliwe dla zdrowia ludzi;

• specjalne oczyszczacze powietrza – usuwają one z atmosfery laboratorium na zewnątrz pomieszczenia alergeny, wirusy, pyły, lotne związki organiczne, pleśnie i drożdże.

Laboratorium – sanepid i przepisy BHP

Aby laboratorium spełniało wymogi narzucone przez przepisy, zawsze muszą znajdować się w nim środki ochrony indywidualnej, z których będzie korzystał personel. Należy do nich między innymi specjalna odzież opatrzona stosownymi certyfikatami, a w tym rękawiczki, maski.

Oprócz tego w laboratorium nie może zabraknąć środków neutralizujących – dobranych pod kątem przeprowadzanych tam prac i badań. Ponadto wszystkie płyny i odczynniki muszą znajdować się w przeznaczonych do nich pojemnikach. Natomiast wykorzystywane sprzęty muszą być sprawne i szczelne.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami każdy pracownik laboratorium powinien mieć zapewnione 2 m2 wolnej przestrzeni. Samo pomieszczenie nie może być niższe niż 3,30 m.

Aparatura i akcesoria do laboratorium

Zarówno sprzęt, jak i szklane akcesoria do laboratorium muszą być zgodne z normą PN oraz z obowiązującymi przepisami BHP. Wyposażenie to podlega nadzorowi technicznemu, co ma zapewniać personelowi bezpieczeństwo podczas pracy.

Wykorzystywanie naczyń wyprodukowanych zgodnie z normą ma także znaczenie dla wiarygodności oraz dokładności wykonywanych badań. Tylko dobre, certyfikowane wyposażenie to pewność prawidłowego przeprowadzania procedury badawczej.

Szklane akcesoria do laboratorium

Na podstawowe wyposażenie laboratorium składają się:

• kolby miarowe – są to naczynia przeznaczone do sporządzania roztworów mianowanych;

• zlewki – to elementarne akcesoria laboratoryjne. Mają one kształt szklanki z dzióbkiem, a na ich ściankach znajduje się miarka z podziałką. Ich zastosowanie jest wszechstronne – są wykorzystywane do odmierzania ilości substratów, przygotowywania roztworów, przeprowadzania procesów krystalizacji, zbierania zużytych próbek;

• naczynka wagowe – wykorzystuje się je do dokładnego odmierzania proporcji składników roztworów, odczynników chemicznych – wszelkiego rodzaju substancji stałych;

• biurety – to długie i cienkie przyrządy szklane przypominające kształtem rurkę. Służą one do pobierania niewielkich ilości cieczy i do ich dozowania;

• bagietki – to szklane pręty, które z jednej strony są zakończone niewielką rączką. Za ich pomocą miesza się m.in. różnego rodzaju roztwory.

Co jeszcze musi składać się na szklane wyposażenie laboratorium?

Powinny się tam także znaleźć:

• pipety – służą do przenoszenia i odmierzania cieczy;

• parowniczki – służą o do odparowywania i do zagęszczania roztworów;

• szalki Petriego – to płaskie naczynia z niskimi ściankami. Służą one do prowadzenia obserwacji pod mikroskopem, przeprowadzania prostych reakcji chemicznych, przechowywania substancji, próbek, odparowywania rozpuszczalników;

• szkiełka zegarkowe – te okrągłe, płaskie naczynia wykorzystuje się do przeprowadzania testów chemicznych, do przykrywania kolb i zlewek, do obserwacji zachodzenia reakcji chemicznych;

• eksykatory – wykorzystuje się je zarówno do osuszania próbek, jak i do przechowywania pod odpowiednim ciśnieniem tych z nich, które są wrażliwe na parę wodną.

Natomiast tygle wykonuje się najczęściej nie ze szkła, a z porcelany. Znajdują one zastosowanie podczas przeprowadzania doświadczeń wymagających podgrzania substratów do wysokiej temperatury.

Podstawowe wyposażenie laboratorium – niezbędne sprzęty

W nowoczesnych laboratoriach nie może zabraknąć zaawansowanej technologicznie aparatury. Są to urządzenia, które od lat wspierają badaczy w przeprowadzaniu doświadczeń. Do takich sprzętów zalicza się:

• wirówki laboratoryjne – za ich pomocą substancje są wprowadzane w szybki ruch obrotowy. To wtedy dochodzi do rozdzielania zawiesin, emulsji. Wykorzystuje się je w laboratoriach medycznych, biochemicznych i przemysłowych;

• pompy – znajdują zastosowanie zarówno do przetłaczania cieczy, jak i ich dozowania;

• suszarki – zapewniają stałą temperaturę substancjom w nich przechowywanym;

• inkubatory – pozwalają na zapewnienie stabilnych warunków próbkom biologicznym;

• densytometry – są niezbędne w laboratoriach biologicznych. Za ich pomocą mierzy się nie tylko gęstość próbek, ale też dokonuje pomiarów koncentracji komórek.

Aparatura i akcesoria do laboratorium, bez których nie obejdzie się żadna placówka badawcza

W laboratorium obowiązkowo muszą znaleźć się również:

• autoklawy – to urządzenia, które wytwarzają parę o wysokim ciśnieniu. Wykorzystuje się je do sterylizacji;

• homogenizatory – służą one do rozdrabniania próbek, które są następnie poddawane analizie. Przygotowują one do badań glebę, rośliny, żywność;

• dilutory – wykorzystuje się je, aby tworzyć roztwory o określonym stężeniu – umożliwiają one precyzyjne odmierzanie rozpuszczalnika.

W laboratorium potrzebny jest obszerny zestaw przyrządów i aparatury. Tylko wtedy placówka badawcza jest w pełni przygotowana do przeprowadzania testów, badań, doświadczeń czy poddawania próbek analizie.