2024
Anemia – jakie badania mogą być zalecone chorym z podejrzeniem tego schorzenia?
Męczliwość, osłabienie oraz blada skóra – to nie jedyne, ale najbardziej charakterystyczne objawy anemii. Jest tylko jeden sposób, aby potwierdzić lub wykluczyć to schorzenie. Są nim badania na anemię polegające na analizie próbki krwi. Jaką diagnostykę zalecają wtedy lekarze swoim pacjentom? Wyjaśniamy.
Kiedy i jakie badania na anemię zalecają lekarze?
Anemia – inaczej niedokrwistość – to patologiczny stan, którego przyczyną jest zbyt mała liczba czerwonych krwinek (erytrocytów) w krwi lub za niskie stężenie znajdującej się w nich hemoglobiny. Oznacza to, że organizm ma mniejszą zdolność do transportowania tlenu. W efekcie osoba, którą dotknęła anemia, jest osłabiona, ospała i cierpi z powodu gorszego samopoczucia. Schorzenie to częściej dotyczy kobiet w wieku rozrodczym (także ciężarnych), osób starszych i przewlekle chorych.
Istnieje kilka rodzajów anemii, a to, który z nich dotknął pacjenta, da się stwierdzić jedynie po wykonaniu szczegółowych badań laboratoryjnych. Można spotkać się z:
- anemią z niedoboru żelaza – jej powodem może być źle zbilansowana dieta, ale także problemy z jego przyswajaniem;
- anemią chorób przewlekłych – występuje ona wtedy, kiedy organizmy „skupia się” na syntezie czynników zapalnych (komórek odpornościowych), co skutkuje mniejszą produkcją erytrocytów;
- anemią megaloblastyczną – jest spowodowana niedoborem w diecie lub niedostatecznym przyswajaniem przez organizm witaminy B12 i kwasu foliowego;
- anemią hemolityczną – w przebiegu tego schorzenia erytrocyty są szybciej niszczone niż produkowane;
- anemią sierpowatą – w tym przypadku erytrocyty mają nieprawidłowy, sierpowaty kształt, co utrudnia ich przepływanie przez naczynia krwionośne;
- anemią aplastyczną – występuje wtedy, gdy funkcje szpiku kostnego zostały upośledzone, przez co produkuje on mniej komórek krwi, a w tym erytrocytów.
Kiedy lekarz zaleca badanie na niedokrwistość?
Badanie na niedokrwistość można wykonać bez skierowania lekarskiego, zgłaszając się do laboratorium diagnostycznego. Lekarz zaleca jego wykonanie, kiedy pacjent podczas wizyty zgłasza niepokojące objawy. Należą do nich:
- szybkie męczenie się i utrata energii,
- ogólne osłabienie,
- kołatanie serca – zwłaszcza podczas wysiłku fizycznego,
- problemy z koncentracją,
- skurcze nóg,
- częste infekcje,
- uczucie zimna nawet podczas przebywania w ciepłym pomieszczeniu,
- bóle i zawroty głowy,
- duszności,
- pieczenie i ból języka.
Lekarz może zlecić badania na anemię na podstawie wyglądu pacjenta. Skóra osób, których dotyka to schorzenie, jest blada i sucha. Ich języki bywają gładkie, a błony śluzowe w jamie ustnej – jasne. Blade są także spojówki. Charakterystyczne dla anemii są też wypadające włosy oraz paznokcie z podłużnymi prążkami i rowkami. Jeżeli pacjentem jest dziecko, to lekarza do zlecenia badań na anemię powinny skłonić zgłaszane przez opiekunów objawy – apetyt malucha na krochmal, glinę, surowy ryż i kredę.
Niedokrwistość – badania krwi u pacjentów z podejrzeniem anemii
Jakie badania przy anemii i jej podejrzeniu są zawsze obowiązkowo przeprowadzane? Lekarz w pierwszej kolejności zaleca wykonanie podstawowej morfologii krwi. Na tej podstawie można dowiedzieć się, ile znajduje się w niej erytrocytów i jakie jest stężenie hemoglobiny. Następnie lub równolegle bada się krew pod kątem:
- OB – jest to pomiar drogi opadania krwinek czerwonych w niekrzepnącej krwi w ciągu 1 godziny;
- ilości żelaza – pierwiastek ten bierze udział w produkcji hemoglobiny, a także w transporcie tlenu do komórek;
- ilości ferrytyny – jest to białko, które odpowiada za magazynowanie żelaza w wątrobie;
- ilości transferyny – funkcją tego białka jest przekazywanie jonów żelaza między różnymi częściami organizmu;
- witaminy B12 i kwasu foliowego – są one niezbędne do produkcji czerwonych krwinek.
Anemia – jakie badania wykonuje się w dalszej diagnostyce?
Bywa, że badanie na anemię polegające na analizie próbki krwi ani nie wyklucza, ani nie potwierdza tego schorzenia, a jego wynik nie wskazuje przyczyny problemów pacjenta. Wtedy konieczna jest dalsza diagnostyka. W takiej sytuacji lekarz może zalecić np. badanie na krew utajoną w kale. Pozwala ono stwierdzić, czy zbyt mała ilość erytrocytów i hemoglobiny jest być może związana z uszkodzeniem układu pokarmowego.
W poważniejszych przypadkach wykonuje się również biopsję szpiku kostnego. Przeprowadza się ją u pacjentów z podejrzeniem anemii aplastycznej. Dodatkową diagnostyką, którą wykonuje się, aby znaleźć przyczynę anemii, są też m.in. badania cytogenetyczne i molekularne, a także wirusologiczne i w kierunku przeciwciał przeciwjądrowych. W niektórych przypadkach ocenia się też czynność wątroby i wykonuje USG jamy brzusznej.
Anemia to patologiczny stan organizmu, który łatwo pomylić ze zwykłym przemęczeniem. Jednak wykonanie morfologii krwi (taniego i szybkiego badania) może pomóc lekarzowi zdiagnozować problem, zalecić leczenie lub dalszą diagnostykę laboratoryjną – polegającą na oznaczeniu m.in. ilości żelaza, kwasu foliowego, witaminy B12 we krwi.
