Aktualności

Lipidogram jako badanie przesiewowe i diagnostyczne dla osób z podejrzeniem choroby

Zaburzona gospodarka lipidowa to poważne zagrożenie dla zdrowia i życia. Może być ona przyczyną przede wszystkim groźnych chorób sercowo-naczyniowych. By ocenić ryzyko wystąpienia tych schorzeń i sprawdzić, czy gospodarka tłuszczowa funkcjonuje prawidłowo, wykonuje się lipidogram. Jakie badanie na cholesterol zalecają przeprowadzać lekarze? Wyjaśniamy.

Profil lipidowy, czyli obraz gospodarki tłuszczowej w organizmie pacjenta

Lipidy – czyli tłuszcze – odgrywają w organizmie ważną rolę i są mu potrzebne. Odpowiadają za transport egzogennego i endogennego cholesterolu, budują błony komórkowe oraz biorą udział w syntezie hormonów steroidowych i kwasów żółciowych. Lipidy to również wydajne źródło energii, jednak zapotrzebowanie na nie spada wraz z wiekiem. Nadmiar tłuszczów w diecie, a w efekcie w organizmie, może prowadzić do zaburzenia gospodarki lipidowej. 

Dyslipidemia bywa efektem błędów żywieniowych, nadwagi, otyłości, ale jest też uwarunkowana genetycznie i towarzyszy innym schorzeniom. Jej skutki są bardzo poważne. Zachwianie gospodarki tłuszczowej grozi:

• chorobą wieńcową i różnymi powikłaniami naczyniowymi,
• udarem mózgu,
• zawałem serca,
• miażdżycą zrostową tętnic kończyn dolnych.

Dlatego lipidogram wykonuje się nie tylko po to, aby zdiagnozować problemy sercowo-naczyniowe, ale też po to, by im zapobiegać. Profil lipidowy pozwala stwierdzić, czy gospodarka tłuszczowa funkcjonuje prawidłowo, czy jest zaburzona. Dlatego w laboratoriach pojawiają się osoby, które chcą jedynie skontrolować swój stan zdrowia pod kątem ilości cholesterolu.

Lipidogram – ważne wskaźniki w interpretacji stanu gospodarki lipidowej

Jakie pytania mają pacjenci, których czeka lipidogram?

• Co to za badanie? 
• Dlaczego muszę je zrobić?i 
• Co mi da jego wykonanie? 

Lekarze mogą zalecić jej profilaktycznie, aby zapobiec chorobie, lub by skontrolować stan chorego. Postępują tak, gdyż lipidogram to badanie oceniające ważne z perspektywy gospodarki lipidowej wskaźniki. Należą do nich:

• cholesterol HDL – jest to tzw. „dobry cholesterol”. HDL to lipoproteina o wysokiej gęstości. Składa się z dużej ilości białka i małej ilości tłuszczu. Chroni ona przed chorobami serca i naczyń krwionośnych oraz przed odkładaniem się w nich „złego cholesterolu”;
• cholesterol LDL – czyli „zły cholesterol”, który w odróżnieniu od swojego „dobrego” odpowiednika jest lipoproteiną o niskiej gęstości. Jej nadmiar odkłada się w wątrobie oraz w naczyniach krwionośnych. Cholesterol LDL ma też tendencję do utleniania się pod wpływem działania na niego wolnych rodników. Powoduje to powstanie utlenionych blaszek miażdżycowych, które zwężają światło naczyń krwionośnych i sprawiają, że stają się one mniej elastyczne. Może być to przyczyną udaru i zawału serca. U zdrowego człowieka ilość cholesterolu LDL we krwi nie powinna przekraczać 115 mg/dl;
• trójgrycelidów – ich zbyt wysokie stężenie we krwi powoduje wzrost ryzyka wystąpienia zapalenia trzustki. Normą jest, gdy w krwi znajduje się od 35 do 150 mg/dl triglicerydów;
• cholesterol całkowity – to łączna ilość cholesterolu HDL i LDL we krwi. Prawidłowa ilość cholesterolu całkowitego we krwi wynosi od 150 do 190 mg/dl.

O czym jeszcze informuje lekarzy to badanie krwi? Lipidogram a wskaźnik aterogenności

Wskaźnik aterogenności – inaczej wskaźnik miażdżycowy – określa wzajemne, ilościowe stosunki między lipidami we krwi. Informację na ten temat także zawiera lipidogram. Badanie to, a dokładniej jego wyniki, pozwalają stwierdzić, czy wskaźniki te są w normie. Dzięki nim lekarz może jeszcze lepiej dobrać leczenie pod kątem stanu zdrowia chorego lub zalecić postępowanie profilaktyczne. Do wskaźników aterogenności zalicza się:

• indeks osoczowy API – to wzajemny stosunek cholesterolu LDL i HDL, trójglicerydów oraz cholesterolu całkowitego;
• stosunek LDL do HDL;
• indeks Castelliego – określa stężenie cholesterolu całkowitego w stosunku do cholesterolu LDL;
• stosunek LDL-ApoB – to stosunek złego cholesterolu do apolipoproteiny – substancji występującej w ludzkim organizmie, która składa się z białek, osocza i lipidów;
• stosunek apolipoproteiny B do apolipoproteiny A-I (ApoB/ApoA-I).

Diagnostyka cholesterolu – badanie obowiązkowe dla chorych czy przesiewowe?

Profil lipidowy to jedno z podstawowych badań diagnostycznych. Jego przeprowadzenie jest łatwe – wystarczy krótka wizyta w punkcie pobrań krwi. Specjaliści zalecają jego wykonanie osobom już po 20. urodzinach. Na lipidogram często kieruje się mężczyzn po 35. roku życia i kobiety mające więcej niż 45 lat. Pacjentów po 50. urodzinach lekarze kierują na niego nawet co dwa lata Wynika z tego, że jest on traktowany przez specjalistów także jako badanie przesiewowe. Przeprowadza się je także u osób bez objawów chorobowych, gdyż cholesterol odkładający się w naczyniach krwionośnych długo nie powoduje żadnych dolegliwości. 

Wykonanie lipidogramu może pomaga lekarzom we wczesnej diagnostyce poważnych chorób, za które odpowiada między innymi „zły cholesterol”. Badanie takie to sposób na to, aby w mogli on w początkowym stadium wykryć:

• zapalenie trzustki;
• niewydolność nerek;
• niedoczynność tarczycy;
• genetyczne predyspozycje do podwyższonego stężenia trójglicerydów;
• cukrzycę i insulinooporność;
• marskość i inne choroby wątroby.

Którzy pacjenci traktują to badanie szczególnie poważnie?

Na te badania laboratoryjne zgłaszają się – same lub z zalecenia lekarza – osoby:

• chorujące na przewlekłe choroby nerek, cukrzycę, nadciśnienie tętnicze;
• cierpiące na przewlekłe stany zapalne;
• palące papierosy i prowadzące siedzący tryb życia;
• u których w rodzinie stwierdzono skłonności genetyczne do chorób układu sercowo-naczyniowego;
• z nadwagą i otyłe.

O czym poinformować pacjenta, który zamierza wykonać profil lipidowy?

Pacjent przygotowujący się do lipidogramu kilka dni przed jego wykonaniem powinien odstawić alkohol i unikać stresu, a także stosować swoją zwyczajną dietę. Natomiast na ok. 13 godzin przed pojawieniem się w laboratorium musi zrezygnować z jedzenia. Aby badanie to było miarodajne, najlepiej przeprowadzić je po całonocnym wypoczynku. Przed pobraniem materiału do badań pacjentowi zaleca się poświęcić kilkanaście minut na krótki odpoczynek. 

Dlaczego pacjenci chętnie wykonują lipidogram??

Świadomość chorób naczyniowych i cywilizacyjnych jest coraz większa. Pacjenci wiedzą, że profil lipidowy wskazuje na ryzyko wystąpienia tych schorzeń, na początek ich rozwoju i może uratować zdrowie. Dodatkowo jego cena jest przyjazna dla portfela. Jego wykonanie to koszt ok. 40 zł. Ponadto dla osób objętych ubezpieczeniem zdrowotnym jest ono bezpłatne, o ile lekarz współpracujący z NFZ wystawi pacjentowi odpowiednie skierowanie. 

Lipidy są niezbędne w organizmie, ale ich nadmiar odkłada się w naczyniach krwionośnych i w wątrobie, co jest przyczyną poważnych chorób. Jest tego świadomych coraz większa liczba pacjentów. Wiedzą oni, że profilaktyka takich schorzeń polega na stosowaniu zdrowej diety, byciu aktywnym i uprawianiu sportu oraz na wykonywaniu badań przesiewowych. By ocenić ilość cholesterolu i trójglicerydów we krwi, zgłaszają się oni do laboratoriów diagnostycznych (z własnej woli lub po wizycie u lekarza) i wykonują lipidogram.